تاشا

شکل گيري شخصيت کودک با بازي

شکل گيري شخصيت کودک با بازی

بازي،فعاليتي طبيعي، لذت بخش، شگفت انگيز، پر رمز و راز و وسيله اي براي بيان احساسات، برقراري روابط، توصيف تجربيات، آشکار کردن آرزوها و خودشکوفايي مي باشد.
بازي در رشد شخصيت کودکان، بسيار مهم است. کودکان از طريق بازي، مهارت هاي جديدي مي آموزند و مي توان به نکات مثبت و منفي شخصيت آنان و هم چنين مشکلات شان پي برده و در جهت درمان و اصلاح مشکلات رفتاري شان اقدام نمود.
در بازي، کودک از محدوديت ها آزاد است. او بدون ريسک شکست، تجربه اي از بازي دارد زيرا خودش قوانين آن را مي سازد. کودکان از طريق بازي، توانايي حل مشکلات خود را پيدا مي کنند و مي توانند به وسيله ي آن، اعتماد به نفس و روحيه ي استقلال طلبي را در خود پرورش دهند.
بازي، وسيله اي ست طبيعي براي کودک جهت ابراز و بيان «خود». « آلفرد آدلر»، روان شناس معروف مي گويد:« هرگز نبايد به بازي به عنوان روشي براي وقت کشي نگاه کرد».
« گري لندرث» اظهار مي دارد:« بازي کردن براي کودک، مساوي ست با صحبت کردن براي يک بزرگسال.» بازي و اسباب بازي، کلمات کودکان هستند. براي درک بيش تر دنياي کودکان، بايد آنان را هنگام بازي مورد مشاهده قرار داد زيرا از طريق بازي، احساسات، ناکامي ها و اضطراب هاي خود را بيان مي دارند و با دنياي پيرامون شان ارتباط برقرار مي کنند. آنان ممکن است نتوانند به وسيله ي کلام و گفتار، احساسات و افکارشان را بازگو کنند اما از طريق بازي، قادرند داستان بسازند، آن را بسط دهند و راهي براي بيان مشکلات شان بيابند.
کودکان، هنگامي که در دنياي خيالات و تصورات شان غوطه ورند و با عروسک، اسباب بازي، مداد رنگي، خمير، ماسه و ... سرگرم بازي اند، خيلي راحت پاسخ چراها و چگونه ها را مي دهند. کودک با به کار گيري و تغيير شکل دادن وسايل بازي، آن چه ذهنش را مشغول مي دارد، برون مي ريزد و سعي مي کند ناراحتي ها، ترس ها، دلخوري ها، توانايي ها و ... را بازسازي کند.
بازي کودکان فقط براي تفريح نيست، بلکه آن را جدي ترين کار کودکان بايد قلمداد کرد زيرا فعاليتي قابل ارزش يابي و يک روش طبيعي يادگيري ست. کودک از طريق بازي، تجربه و آزمايش مي کند، نتيجه مي گيرد و مي آموزد. بازي، قدرت ابداع، ابتکار و تمرکز را در کودک مي پروراند و در کشف رابطه ي ميان اشياء و آن چه پيرامون اوست، ياري اش مي دهد.
بازي بايد با سن و خصوصيات کودک، هماهنگي داشته و جنبه ي بدآموزي نداشته باشد. نوع اسباب بازي، در رشد کودک، نقش به سزايي دارد و در صورت نامناسب بودن، علاوه بر اين که به رشد او کمک نمي کند، سبب بروز مشکلاتي نيز مي شود.
بازي به کودک کمک مي کند تا دنيايي را که در آن زندگي مي کند، بشناسد، بفهمد، اداره کند و ميان واقعيت و تخيل، تفاوت قائل شود، بنابراين از ارزش درماني زيادي برخوردار است . امروزه بازي، جايگاه خود را در تشخيص مسائل و مشکلات رواني کودکان و درمان آن ها پيدا کرده است.
« بازي درماني»، يکي از رايج ترين شيوه هايي ست که روان شناسان و مشاوران براي درمان مشکلات عاطفي کودکان به کار مي برند. متخصصان بازي درماني، به کمک اين فن و تدارک اسباب بازي هاي ضروري و تشکيل جلسات بازي براي کودکان، رفتارهاي نامناسب و مشکلات ايجاد شده را مورد بررسي و درمان قرار مي دهند. بازي در واقع تلاش کودک براي کنار آمدن با محيط است که از طريق آن، خود را مي يابد و دنيا را درک مي کند.
«بازي درماني» مي تواند براي کودکان داراي مشکلات رفتاري هم چون پرخاشگري، استرس، کمبود عزت نفس، نا به ساماني هاي خانوادگي، ناسازگاري هاي اجتماعي، اضطراب و کمبود اعتماد به نفس، مفيد باشد. هم چنين کودکاني که مورد ضرب و شتم و آزار جنسي قرار گرفته اند، مي توانند از طريق بازي درماني، به پالايش فکري خود پرداخته و تا حد زيادي به آرامش و بهبودي برسند.

توصيه هايي به پدر و مادران در مورد بازي کودکان:

*به بازي کودکان اهميت دهيد زيرا زندگي آنان در بازي، شکل واقعي به خود مي گيرد.
*تلاش کنيد تا بازي هاي کودکان، متناسب با فرهنگ و ارزش هاي خانواده باشد.
*با دقت در تفکرات خلاق و پويايي کودکان در حال بازي، با شخصيت آنان آشنا شويد.
*دربازي کودکان دخالت نکنيد اما راهنما و کمک کننده ي خوبي باشيد.
*با هم بازي شدن با کودکان، راه دوستي را باز کنيد.
*کاري کنيد که بازي به صورت تجربه اي لذت بخش در ذهن کودک باقي بماند.
*براي متوقف کردن بازي کودکان، امر و نهي نکنيد.
*با توجه به روحيه ي کنجکاو کودک، به گونه اي او را راهنمايي کنيد که به تفکر مثبت و انديشه اي سازنده دست يابد.
*مراقب باشيد که محيط بازي، موجب آسيب هاي جسمي، فکري و يا رواني کودک نشود.
*در انتخاب نوع بازي، به سن، جنس و توانايي هاي فرزندتان توجه کنيد.
*از محدود کردن کودک هنگام بازي بپرهيزيد.
*اگر در حضور فرزندتان با وسايل موجود در خانه براي او اسباب بازي( ماشين، عروسک و ..) بسازيد، ارتباط عاطفي ميان شما و او تقويت خواهد شد.
*در محيط هاي بازي گروهي هم چون زمين بازي در پارک ها، اجازه دهيد کودکان با يکديگر هم بازي شوند و از وارد شدن به محيط بازي آنان بپرهيزيد.
منابع:
- « روان شناسي بازي» « پيتر هيوز» ترجمه ي « کامران گنجي»
- « بازي درماني» « کارل .ل لندرث» ترجمه ي « خديجه آرين»
- « بازي و نقش آن در رشد شخصيت کودک» « ايوب سلساني»
نشريه شادکامي، شماره 72
/ع